Perspektywy dla przydomowych punktów tankowania CNG w Polsce

[Gerard Bartłomiejczyk]

Perspektywy dla przydomowych punktów tankowania CNG w Polsce

Bardzo wzrosła świadomość Polaków na temat sprężonego gazu ziemnego jako ekologicznego paliwa samochodowego. Powoduje to zwiększająca się liczba punktów tankowania, której towarzyszy wzrost eksploatowanych samochodów zasilanych tym paliwem. Prasa techniczna i codzienna zamieszcza coraz częściej artykuły o „nowym paliwie”, które w Polsce jeszcze raczkuje. Programy telewizyjne o tematyce motoryzacyjnej i serwisy informacyjne podają wiadomości o kolejnych modelach fabrycznie wyposażonych samochodów w instalację CNG, które zbiorniki gazu mają pod podwoziem, oraz o nowo otwieranych stacjach tankowania sprężonego gazu ziemnego w Polsce. Pojawiają się również informacje, że można „to nowe paliwo” tankować u siebie w garażu.
Takiego miejsca nie nazwiemy stacją, a prywatnym punktem dystrybucji. Funkcjonują też w Polsce zakładowe punkty tankowania CNG, z których nieliczne świadczą usługę dystrybucji CNG dla klientów spoza zakładu. Dlatego zależnie od definicji stacji tankowania, jaką się przyjmie można napotkać drobne rozbieżności w ich liczbie. Ogólnie w Polsce zlokalizowanych jest około 70 obiektów dystrybucji sprężonego gazu ziemnego. Z czego blisko 30 pełni funkcje publiczne. W przygotowaniu jest kolejnych kilkanaście punktów dystrybucji CNG.

Możliwość rozwoju sektora publicznego
Gwałtowny rozwój rynku sprężonego gazu ziemnego w Polsce może nastąpić w najbliższych latach, spowodowany wspólną z Ukrainą organizacją Mistrzostw Europy w piłce nożnej EURO 2012. Dlaczego ma to związek? Bo podczas organizacji imprez masowych, szczególnie tego rodzaju bardzo wzrasta lokalnie ruch samochodowy, który wywołuje zwiększenie zanieczyszczenia powietrza. Względy bezpieczeństwa, zdrowia mieszkańców, sportowców i kibiców nakazują, aby temu zjawisku przeciwdziałać. Podczas kolejnych olimpiad, czy to w Monachium, Atlancie, czy Meksyku już od 1968 roku środki transportu dowożące sportowców i kibiców napędzane były między innymi gazem ziemnym. Tankowany był zarówno w postaci sprężonej (CNG) jak i skroplonej (LNG).
Po drogach Ukrainy porusza się już ponad sto tysięcy pojazdów zasilanych CNG. Więc wszystko wskazuje na to, że wybór ekologicznego paliwa powinien paść na gaz ziemny. Takiego wyboru dokonał również Pekin, który będzie stolicą Igrzysk Olimpijskich w bieżącym roku. Z tego powodu transport miejski postawił sobie za zadanie wymianę 90 procent wszystkich autobusów na CNG.
Jak przewidywany wzrost wsparcia komunikacji miejskiej napędzanej gazem ziemnym wpłynie na rozwój przydomowych punktów tankowania gazu ziemnego w Polsce?

Tankowanie garażowe
Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, że domowe tankowanie jest częścią rynku CNG. Stanowi jego fragment, którego wielkość udziału zależy głównie od rodzaju budownictwa mieszkaniowego, posiadania własnego garażu, domu. Wraz ze wzrostem liczby budowanych w Polsce domków jednorodzinnych będzie wzrastało zainteresowanie sprężarkami do garażowego tankowania samochodów gazem ziemnym.
Jednym z bardziej charakterystycznych urządzeń tego typu jest FuelMaker model FMQ-2,5. Wykonany jest w obudowie chroniącej przed wpływami atmosferycznymi umożliwiającej pracę w zakresie temperatury od -40 do +45oC. Jego waga wynosi około 66 kg. Umożliwia z przydomowego przyłącza zwiększenie ciśnienia gazu z wartości 1,7 kPa do 20,7 MPa. Napięcie zasilania to standardowe 230 V. Taka sprężarka uzyskuje wydajność około 3,5Nm3 CNG na godzinę, co pozwala na pełne zatankowanie gazem zbiorników samochodu osobowego w czasie kilkugodzinnego postoju. Zależnie od wielkości zbiornika na gaz w samochodzie może to nastąpić w przedziale czasu od 5 do 10 godzin. Na potrzeby zatankowania pojedynczego samochodu jest to bardzo wygodne, gdyż taka ilość gazu pozwoli na przejechanie od 200 do 400 kilometrów. Zależnie od warunków eksploatacji pojazdu, stylu jazdy kierowcy, itp. Pora nocna jest, więc wystarczająca dla większości polskich kierowców, gdyż wykonują oni zdecydowanie mniejsze dzienne trasy. Tej długości przebieg jest najczęściej uzyskiwany podczas całego tygodnia czasu.
W Polsce pracują już takie sprężarki i kilka następnych czeka na uruchomienie.
W przypadku, gdy czas tankowania wykracza poza nasze oczekiwania, można go skrócić do paru minut poprzez zastosowanie zbiornika stałego gazu. Takie rozwiązanie godne jest polecenia dla firm posiadających małą flotę pojazdów.
Sprężarki gazu ziemnego są urządzeniami bardzo bezpiecznymi, dającymi użytkownikowi pewien komfort, którego na dzień dzisiejszy nie oferują inne paliwa. Cała gama modeli tych urządzeń jest dostosowana pod potrzeby wymagającego klienta. Mogą pracować na wolnym powietrzu jak i w garażu. Być zawieszone na ścianie, bądź łatwo przemieszczane pomiędzy sąsiednimi posesjami dzięki mocowanym przez producenta kółkom.
FuelMaker jest urządzeniem dedykowanym pojedynczemu właścicielowi samochodu zasilanego CNG, jak też grupie sąsiadów. Znajduje zastosowanie pośród dostawców gazu ziemnego w działaniach promocyjno-marketingowych pomagając systematycznie pozyskiwać nowych odbiorców. Wypożyczanie takiej sprężarki, lizingowanie, czy dzierżawienie osobom rozważającym zakup samochodu na paliwo gazowe przynosi pozytywny skutek. Gdy wspierane jest również przez środki pochodzące z funduszy ochrony środowiska pozwala na bardzo znaczne zmniejszenie ceny gazu dla bezpośredniego odbiorcy.
Małe, przenośne urządzenia wykorzystywane są w transporcie wewnątrz zakładowym umożliwiając tankowanie sprężonego gazu ziemnego do wózków widłowych. Zaletą ich jest praktyczny brak obsługi codziennej, szybki montaż takiej sprężarki również w systemie pracy kilku urządzeń jednocześnie. Tego typu rampa do tankowania zapewni ciągłość dostawy paliwa do transportu zakładowego. Takimi sprężarkami zainteresowani są dealerzy oferujący samochody seryjne, fabrycznie produkowane z instalacjami CNG, oraz dokonujący montaży we własnym zakresie, na które udzielają gwarancji fabrycznych.
Wyposażenie salonu w taki punkt tankowania to doskonały atut marketingowy. Wiele modeli samochodów jest już na świecie oferowanych, wraz z taką sprężarką do garażowego tankowania. Umożliwia salonowi pokazanie wszystkich walorów tego paliwa; wysokiego bezpieczeństwa, pozytywnego wpływu ekologicznego, oraz prostej obsługi samochodu podczas jazdy i podczas tankowania.
Wyposażenie pracowników salonu w samochody zasilane alternatywnie gazem ziemnym to nie tylko aspekt reklamowy. To oszczędności na paliwie (tym większe im większe zaangażowanie środków ochrony środowiska), oraz pozyskanie czasu, który był dotąd tracony na tankowanie benzyną samochodów służbowych salonu. Zatankowanie gazu ziemnego na rampie wielostanowiskowej pod salonem nie wymaga dodatkowych kilometrów na dojazd do stacji paliwowej. Ogranicza czas spędzony na stacji paliwowej do wykonania prostej czynności podłączenia samochodu bez oczekiwania w kolejce do kasy, czy do zwolnienia stanowiska pod dystrybutorem.
Serwis pojazdów zasilanych gazem ziemnym jest łatwiejszy i szybszy, gdy warsztat naprawczy posiada własny punkt tankowania. Niektóre niesprawności w prosty sposób można zdiagnozować podczas tankowania pojazdu gazem przez serwisową sprężarkę.

Opłacalność stosowania CNG
Na świecie zainteresowanie takimi urządzeniami powoduje przede wszystkim niski koszt paliwa z własnego punktu tankowania, który uniezależnia posiadacza od wahań cenowych produktów rafineryjnych. Niską cenę paliwa zapewnia ukierunkowana na ekologię długoterminowa polityka państwa.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej umożliwia prawne wprowadzenie wielu działań na rzecz paliw ekologicznych jak CNG. Art. 74 nakłada obowiązek ochrony środowiska na władze publiczne i wspierania działania obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju w Art. 5. Tego typu działania zapisano w Programie Zrównoważonego Rozwoju Miasta, który wynikał z tezy Zrównoważonego Rozwoju Kraju przyjętego w listopadzie 1999 roku przez Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów na lata 2000-2015 w sprawie finansowania rozwoju regionalnego opartego na współpracy samorządów i zainteresowanych resortów administracji. EURO 2012 może przyczynić się do stworzenia w trybie pilnym szczegółowego programu wsparcia przez Państwo paliwa samochodowego, jakim jest gaz ziemny. Na początek, bez uszczerbku dla budżetu, wzorem państw o wysokiej świadomości ekologicznej można wprowadzić zwolnienie z opłaty parkingowej w centrach miast, które będą uczestniczyć w tym wydarzeniu. Udostępnić pas ruchu autobusów i wjazd do niektórych miejsc samochodom zasilanym ekologicznym CNG, gdzie ruch pojazdów mechanicznych jest zabroniony.
Wprowadzenie akcyzy na paliwo CNG zniweczyłoby te działania. Wielu dotychczasowych użytkowników CNG borykających się z wieloma problemami wynikającymi z braku wielu regulacji prawnych z tego zakresu zapomniałoby, że użytkowanie pojazdów na CNG wpływa mniej negatywnie na środowisko naturalne niż eksploatacja silników na paliwa płynne. Bodziec tańszego paliwa, będący motorem do użytkowania ekologicznych pojazdów powinien być zachętą pielęgnowaną przez Państwo. Możliwe, że sport w służbie słusznej idei pozwoli nam go otrzymać.
Rozbudowa sieci stacji tankowania CNG przynajmniej w tych miastach gdzie będzie się odbywać EURO 2012 jak Warszawa, Gdańsk, Poznań, Wrocław, a może i Kraków zwiększy lokalne zainteresowanie zakupem samochodów na to paliwo, lub dokonaniem montażu instalacji CNG w samochodach już użytkowanych. Należy zaznaczyć, że we wszystkich tych miastach funkcjonują już stacje tankowania CNG. W Warszawie liczba taksówek napędzanych CNG bliska jest 100 pojazdom. A jak wzrośnie ich liczba, gdy służby miejskie wzorem Berlina wprowadzą nawet tylko czasowo strefę dla ekologicznych pojazdów w sąsiedztwie piłkarskich stadionów? Wzrost liczby samochodów zasilanych gazem ziemnym, rynek wtórny zakupu tych pojazdów spowoduje ich migrację po całej Polsce. Tam gdzie nie ma jeszcze stacji początkiem drogi do niej może okazać się własny punkt do garażowego, czy zakładowego tankowania.

Podsumowanie
Czy zważywszy powyższe pojedyncze punkty tankowania CNG mogą zagrozić rozwojowi budowy sieci stacji tego paliwa w Polsce? Uważam, że nie. Wspomagają powstawanie takiej sieci, dodatkowo doskonale wpisując się w niszę, gdzie dostęp do tego paliwa jest utrudniony. Pozytywną opinię o takich urządzeniach możemy zatrzeć tylko stawiając im zbyt wygórowane wymagania. Coraz częściej pojawiają się oferty na takie sprężarki w cenach znacząco zaniżonych w stosunku do cen oferowanych przez autoryzowanych przedstawicieli tych urządzeń. Spotkać można w Polsce oferty na urządzenia nowe, których produkcję już zakończono. Eksploatacja ich będzie się wiązała więc ze znacznymi kosztami pozyskania części zamiennych. Oferowane są również urządzenia używane po przeglądzie, ale o ich dobrym stanie nie może świadczyć nowa obudowa! Wszystkie tego typu sprężarki mają swoje charakterystyki pracy zależne od lokalnych parametrów gazu. Dlatego radziłbym, aby uruchomienie, zakup i serwisowanie powierzyć wykwalifikowanemu przedstawicielowi producenta. Pewnym jest, że cena tych urządzeń będzie spadać, wraz ze wzrostem zainteresowania CNG w Polsce.
Na stacjach zajmujących się obsługą klientów indywidualnych z każdym miesiącem przybywa odbiorców sprężonego gazu ziemnego do pojazdów. Na wielu z nich liczba dziennych tankowań już dawno przekroczyła 150 użytkowników. Dlatego warto wspomóc obywateli w drodze do taniego i ekologicznego transportu.
Rozwój takiego rynku i udział coraz większej liczby podmiotów zainteresowanych współpracą na rzecz ochrony środowiska spowoduje wprowadzenie wielu regulacji wspomagających wdrażanie CNG do napędu samochodów w Polsce. Miejmy nadzieję, że będzie mieć istotny wpływ na osiągnięcie konkurencyjnej ceny dla zainteresowanych użytkowaniem takiego urządzenia u siebie w garażu i zaopatrujących się w CNG na ogólnodostępnych stacjach paliw.

W artykule wykorzystano materiały NGV Polska częściowo prezentowane podczas konferencji „CNG. Dostępność i możliwości wykorzystania w Polsce”, która odbyła się w Warszawie, w hotelu Bristol, w dniach 21-22 listopada 2006r.